Ocena rodzicielska gotowości szkolnej

admin 11 lipiec 2024

Gotowość szkolna wg. S. Szumana to „osiągnięcie przez dzieci takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który czyni je wrażliwymi i podatnymi na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej”. Należy podkreślić, że dziecko nie nabywa tej gotowości wraz z wiekiem. Zatem my dorośli mamy nieoceniony wpływ na kształtowanie gotowości szkolnej naszych dzieci.

Na pełną gotowość szkolną składają się: dojrzałość fizyczna, umysłowa, emocjonalno-społeczna, motywacyjna, zmysłowa. Dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w klasie pierwszej to to takie, które:

jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców;
posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony sposób wiedzy ogólnej o świecie;
posiada na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne, aby móc porozumiewać się w sposób zrozumiały dla rozmówcy (zarówno dorosłego jak i rówieśnika);
potrafi działać intencjonalnie, tzn. podejmuje celowe czynności i wykonuje je do końca;
jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami, liczenie się z chęciami i życzeniami innych oraz wykonywanie poleceń kierowanych przez dorosłych do całej grupy dzieci;
jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z matką na czas pobytu w szkole oraz komunikować doświadczenia emocjonalne (lęk, złość i inne) nie uzewnętrzniając ich w sposób zbyt gwałtowny.

Dojrzałość fizyczna

Kluczowym elementem oceny dojrzałości fizycznej jest ogólny stan zdrowia dziecka. Uczeń, który wkracza do szkoły powinien być odporny na zmęczenie, choroby, zdolny do podejmowania wysiłku fizycznego i intelektualnego. Oceniając dojrzałość fizyczną dziecka, należy brać pod uwagę całą motorykę - motorykę dużą oraz motorykę małą.

Umiejętności w zakresie motoryki małej i dużej:

jazda na dwukołowym rowerze z pedałami;
wchodzenie i schodzenie ze schodów naprzemiennie bez trzymania;
skakanie na jednej nodze na odcinku kilku metrów, zarówno prawej jak i lewej;
stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami przez kilka sekund;
skakanie przez skakankę;
planowanie działań, mówiąc, co zrobi;
powtarzanie określonych sekwencji ruchowych, 3-4 elementowych;
łapanie i rzucanie piłki;
tworzenie rysunków tematycznych, rysowanie człowieka przy użyciu prostego schematu ciała, rysowanie kwadratu, trójkąta, linii ukośnych;
prawidłowe trzymanie ołówka w trzech palcach;
cięcie nożyczkami wzdłuż linii.

Umiejętności w zakresie samoobsługi:

samodzielność w zakresie samoobsługi ( zapinanie guzików, zakładanie i zdejmowanie odzieży, zawiązywanie sznurowadeł);
samodzielnie posługuje się wszystkimi sztućcami;
je różnorodne potrawy;
dba o porządek (w swoim pokoju, na stanowisku pracy, w miejscu zabawy);
myje się samodzielnie;
samodzielnie korzysta z toalety.

Dojrzałość umysłowa

Dziecko sześcioletnie powinno skupiać uwagę przez około 20–30 minut oraz potrafić samodzielnie kierować uwagą dowolną. Umiejętność ta ułatwia mu zajmowanie się także tymi zadaniami, które są dla niego mniej interesujące i nie przykuwają mimowolnie jego uwagi. Dziecko powinno umieć utrzymać uwagę, gdy nauczyciel/rodzic przekazuje polecenia.

Ponadto dziecko powinno być zdolne do zwrócenia uwagi na czynność (zadanie) proponowaną przez dorosłego, nawet jeśli konieczne jest zaprzestanie zabawy lub czynność ta nie spotyka się z zainteresowaniem dziecka.

Umiejętności:

dziecko łatwo zapamiętuje wierszyki, rymowanki lub piosenki;
potrafi uważnie słuchać tego, co mówią inni, i pamięta polecenia;
posiada odpowiedni zasób wiedzy o świecie, o życiu przyrody i ludzi;
dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu, np. wie, jak się nazywa, ile ma lat, gdzie mieszka, potrafi wymienić imiona swoich bliskich, skład najbliższej rodziny, wie czym się różni lato od zimy, zna dni tygodnia, następstwo czasu (wczoraj, dziś, jutro);
potrafi opowiedzieć o obejrzanym filmie lub przeczytanej bajce;
umie określić z pamięci, jak pachnie i smakuje np. ogórek, jabłko, ziemniak;
potrafi opowiedzieć, jak wyglądał bohater w oglądanej wcześniej książce lub obejrzanym filmie.

Rozwój mowy

Wiek przedszkolny to czas intensywnego rozwoju języka. W zakresie rozwoju mowy dziecko sześcioletnie powinno posiadać umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się pełnymi zdaniami, wyrażania próśb, życzeń, własnych sądów i ocen oraz formułowania pytań. W tym wieku powinien już prawidłowo artykułować wszystkie głoski. Również głoska [r] powinna być już wymawiana (umiejętność tę dziecko osiąga w wieku 5–6 lat).

Umiejętności:

dziecko chętnie opowiada o tym, co widzi na obrazku;
potrafi opowiedzieć o swojej rodzinie, o swoim zwierzątku, o ulubionych zabawkach;
mówi zrozumiale dla rodziny i nieznanych mu osób;
chętnie rozmawia z innymi dziećmi;
prawidłowo artykułuje głoski: [sz], [ż], [cz], [dż], [s] ,[z], [c], [dz], [ś], [ź], [ć], [dź], [r]

Wrażliwość słuchowa

W okresie wieku przedszkolnego wzrasta u dziecka wrażliwość słuchowa, a także kształtują się podstawowe umiejętności fonologiczne. Dziecko, dostrzegając różnice pomiędzy dźwiękami mowy (głoskami), potrafi je identyfikować i rozróżniać, a więc również porównać słowa różniące się jedną głoską (np. Tomek-domek). Kolejne umiejętności, jakie nabywa dziecko w tym czasie to: dokonywanie analizy sylabowej i głoskowej słów (wydzielanie sylab i głosek ze słów) oraz dokonywanie syntezy sylabowej i głoskowej (łączenie izolowanych sylab i głosek w słowa).

Umiejętności:

dziecko prawidłowo odróżnia słuchowo wszystkie głoski (zdolność ta nosi nazwę słuchu fonemowego);
dzieli słowa na sylaby i głoski (zdolność ta nosi nazwę analizy słuchowej), np.: potrafi podzielić słowo na sylaby: „maty” [ma-ty], potrafi podzielić na głoski słowo składające się z trzech lub czterech głosek: „sok” − [s-o-k], potrafi wyodrębnić z podanego słowa pierwszą i ostatnią głoskę;
łączy głoski w słowa, minimum 3-4 głoskowe (zdolność ta nosi nazwę syntezy słuchowej), np. potrafi złożyć słowo z usłyszanych głosek: [o-s-a] − „osa”;
wskazuje rymujące się słowa, np. Tomek-Oskar-domek?

Percepcja wzrokowa

Sprawność czytania i pisania zależy również od sprawności funkcji wzrokowych. Dziecko z harmonijnie wykształcającą się percepcją wzrokową prawidłowo różnicuje, dobrze zapamiętuje i poprawnie odtwarza kształty oraz wielkości figur (znaków). Dziecko z dobrą pamięcią wzrokową potrafi szybko utrwalić obraz, który ma zapamiętać. Opóźniony rozwój pamięci wzrokowej powoduje u dziecka nieporadność w rysowaniu, trudności w układaniu obrazków według kolejności zdarzeń czy układaniu obrazków z części, trudności w budowaniu konstrukcji z klocków według wzoru oraz wyszukiwaniu różnic w obrazkach.

Umiejętności:

dziecko potrafi znajdować szczegóły, którymi różnią się prawie identyczne obrazki (zdolność ta nosi nazwę spostrzegawczości wzrokowej);
potrafi układać puzzle składające się z kilkudziesięciu elementów;
potrafi układać obrazki (pocztówki) pocięte na kilka części;
sprawnie rysuje (rysunki są bogate w szczegóły);
wyszukuje figury geometryczne, z jakich składają się obiekty na obrazkach;
wyszukuje identyczne znaki graficzne;
różnicuje elementy liter, np. „owal” (kółeczko), „laskę”, „kreskę”, i dostrzega je w literze;
odtwarza podstawowe figury geometryczne oraz ich podstawowe układy przestrzenne;
odtwarza układy przestrzenne z klocków (6-8 elementów) według wzoru.

Myślenie matematyczne

Myślenie sześciolatka powinno cechować się możliwością operowania informacjami tak, by możliwe było rozumienie prostych pojęć, zasad, reguł oraz prawidłowości. Dziecko w tym wieku powinno być zdolne do wnioskowania przyczynowo- skutkowego, a także klasyfikowania obiektów. Z punktu widzenia dojrzałości do uczenia się matematyki, istotny jest odpowiedni rozwój myślenia operacyjnego. Dojrzałość do uczenia się matematyki obejmuje takie aspekty, jak: zdolność i gotowość do liczenia, operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym, a także zdolność do posługiwania się reprezentacjami symbolicznymi (cyfry, znaki).

Umiejętności:

dziecko rozumie pojęcia związane z przestrzenią, np. za, nad, obok, pod;
wskazuje kierunki na kartce papieru, np. lewo-prawo, góra-dół;
rozróżnia kierunki lewo-prawo;
rozumie i umie określać stosunki ilościowe w praktycznym działaniu;
potrafi sklasyfikować (posegregować, pogrupować) przedmioty wg przeznaczenia, koloru, kształtu czy wielkości;
umie dodawać i odejmować w zakresie 10 na konkretach lub zbiorach zastępczych (palcach);
poprawnie i szybko przelicza elementy zbioru w zakresie 10;
nie myli się przy przeliczaniu i odróżnia prawidłowe liczenie od błędnego – wykrywa i koryguje pomyłki popełniane w przeliczaniu przez inne osoby i siebie samego;
potrafi samodzielnie nazwać figury geometryczne;
prawidłowo ustawia elementy zbioru od najmniejszego do największego, np. układa patyczki od najkrótszego do najdłuższego;
zna pojęcia: tyle samo, więcej, mniej;
zna porządkowy aspekt liczby;
umie spostrzegać równoliczność zbiorów pomimo zmiany układu przestrzennego ich elementów, czyli rozumie, że 10 guzików w rączce to tyle samo, co 10 guzików ułożonych w rządek (dzieci niegotowe do nauki matematyki kierują się przede wszystkim doznaniami wizualnymi i są przekonane, że 5 melonów to więcej niż 5 śliwek, bo melony są większe);
jest samodzielne przy wykonywaniu zadań;
jest dobrze zmotywowane do rozwiązywania zadań.

Dojrzałość emocjonalno-społeczna

Dziecko gotowe do rozpoczęcia edukacji w szkole zazwyczaj jest zaciekawione tym, co nowe, cechuje je entuzjazm i otwartość na nowe doświadczenia. Dziecko, które posiada równowagę psychiczną, z błahego powodu nie wybucha, nie złości się, nie płacze, nie jest agresywne, drażliwe, lękliwe i napięte. Osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej pozwala dziecku przeżywać pozytywne emocje radości, życzliwości i przyjaźni oraz reagować w sposób adekwatny do sytuacji. O dojrzałości społecznej mówimy, gdy dziecko nabyło umiejętności zachowania się zgodnie ze społecznymi oczekiwaniami.

Umiejętności:

dziecko rozumie podstawowe zasady i normy społeczne oraz potrafi się do nich dostosować (np. bez oporu respektuje zasady ustalone przez wychowawcę i całą grupę);
uświadamia sobie, że jest częścią społeczności (grupy rówieśniczej) i wie, że powinno dbać o siebie, ale również zwracać uwagę na innych (np. podczas wykonywania pracy plastycznej chętnie pożyczy koledze kredki; podzieli się kanapką, kiedy kolega jest głodny; pilnuje siebie i kolegi podczas wycieczki grupowej);
rozumie znaczenie obowiązku i odpowiedzialności za siebie (np. wstaje rano do przedszkola bez większych oporów, bo rozumie, że powinno tam pójść);
jest krytyczne wobec własnych poczynań i wie, co jest dobre, a co jest niebezpieczne (np. podczas biegania potrącił kolegę i przeprasza go; nie wychodzi samodzielnie z przedszkola do domu, bo wie, że to niebezpieczne);
z łatwością dostosowuje się do poleceń osób dorosłych (np. wykonuje zadanie polecone przez nauczyciela bez buntowania się, obrażania czy strachu);
chętnie bawi się z rówieśnikami, dostrzegając potrzeby własne oraz innych (np. zgodnie bawi się klockami, dzieląc się z innymi);
potrafi rozstać się z rodzicem bez nadmiernego napięcia emocjonalnego, które wywołuje strach, a nawet lęk;
opowiada o swoich przeżyciach i umie w prosty sposób określać swoje potrzeby emocjonalne (np. mówi, że było smutne, bo…; złościło się z powodu…; bało się…);
panuje nad emocjami, szczególnie nad złością.

Dojrzałość motywacyjna

Dziecko powinno traktować pójście do szkoły jako coś naturalnego. Takie podejście pomaga mu w kształtowaniu poczucia obowiązku i odpowiedzialności za siebie. Dziecko dobrze zmotywowane do nauki (obowiązków) nie zniechęca się zbyt szybko, gdy napotyka trudności. Dziecko wykazujące się dojrzałością motywacyjną lubi także poznawać w sposób dociekliwy otaczający je świat (zadając wiele pytań), w przeciwieństwie do dziecka niedojrzałego, które nowymi treściami interesuje się okazjonalnie i krótko. Sześciolatek powinien wykazywać się również zdolnością do porównywania siebie z innymi. Zdolność ta jest podstawą kształtowania się samooceny i stanowi jeden z głównych czynników motywacyjnych w życiu człowieka.

Umiejętności:

dziecko rano chętnie wstaje do przedszkola;
rozumie konieczność wykonywania zadań;
jest wytrwałe podczas wykonywania zadań, np. układanie puzzli lub rysowanie są doprowadzane do końca;
systematycznie wywiązuje się ze swoich drobnych obowiązków domowych, np. sprząta zabawki;
wykazuje zainteresowanie pójściem do szkoły i mówi, że chce iść do szkoły;
wytrwale dąży do zakończenia rozpoczętego zadania (np. mimo trudności w pisaniu kończy swoje zadanie domowe; mimo niechęci, podczas ćwiczeń ruchowych stara się wykonać zadanie jak najlepiej);
interesuje się książką, lubi słuchać czytania przez dłuższy czas.

https://ppp23.waw.pl/ocena-rodzicielska-gotowosci-szkolnej/